Ana Sayfa | DPT Hakkında | İletişim
 

DOLAR
Alış
TL
Satış
TL
EURO
Alış
TL
Satış
TL
 
 
Resmi Gazete
Ticaret Bakanlığı
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Adalet Bakanlığı
Aile ve Çalışma Bakanlığı
Hazine ve Maliye Bakanlığı
Kültür ve Turizm Bakanlığı
Sanayi Bakanlığı
Türk Patent Marka Kurumu
Ticaret Sicil Gazetesi
 

KOBİ SÖZLÜĞÜ
 
A - B - C - Ç - D - E - F - G - H - I - İ - J - K - L - M - N - O - Ö - P - R - S - Ş - T - U - Ü - V - Y - Z
 
Sözlükte Ara :
A Harfinde Ara :
 
 
A Tipi Yatırım Fonu (A type mutual fund/investment trust)
Portföy değerinin en az %25’ini hisse senetlerinde tutma zorunluluğu olan yatırım fonlarıdır.

Accept
Bir ürün veya hizmetin kalitesinin kabul edilebilir olmasıdır.

Acceptance Number
Bir partideki ürünlerin kabul edilen maksimum hatalı ürün sayısı

Aciz (insolvency)
Borçların, vadesi gelmesine rağmen ödenememesi durumudur. Böyle bir durumda, alacaklı borçlunun borcunu ödeyemeyecek durumda olduğunu mahkemeye bildirir, borçlu ise, acz içinde olduğunu ileri sürerek mahkemeden iflasını isteyebilir.

Açık kuramı
Azgelişmiş ülkelerdeki yatırım, tasarruf, dış ticaret (ihracat gelirinin ithalatı karşılayamaması) ve teknolojideki açıklar, ancak yabancı kaynaklarla kapatılarak kalkınma sağlanabilir.

Akreditasyon (Accreditation)
Akreditasyon, laboratuvarların, belgelendirme ve muayene kuruluşlarının üçüncü bir tarafça belirlenen teknik kriterlere göre çalıştığının bağımsız ve tarafsız bir kuruluş tarafından onaylanması ve düzenli aralıklarla denetlenmesidir. Üçüncü taraf değerlendirme tekniği olarak akreditasyon, söz konusu kuruluşlarda güvenilirliğin sağlanması ve sürekliliği için önemli bir araçtır. Bir test kuruluşunun yaptığı testlere veya bir belgelendirme kuruluşunun düzenlediği belgelere güvenilebilmesi için, bu kuruluşların belirlenen uluslararası kriterlere göre çalışıyor olduğunun belgelenmesi gerekmektedir. Dünyadaki uygulamalara paralel olarak Avrupa Birliği'nde de bu kriterler EN 45000 standartlar serisinde açıklanmıştır.

Akreditif
Bir bankanın şarta bağlı ödeme garantisi olarak tarif edilebilir. Akreditif, alıcının bankasına verdiği talimata dayanarak o bankanın yabancı ülkedeki muhabiri aracılığı ile lehdara, belirlenen vesaikin saptanan süre içinde ibrazı karşılığında tarif edilen şekilde ödeme yapılacağına dair verdiği yazılı bir taahhüttür. Akreditifte ödeme mala veya hizmete değil sadece ibraz olunan vesaike istinaden yapıldığından bu ödeme şekline Vesikalı Kredi (Documentary Credit) de denilmektedir.

Aktifler
Bir şirketin sahip olduğu bütün varlıkları ifade eder. Bilançolardaki aktifler tablosu de bu varlıkların parasal değerini gösterir ve bu tabloda şirketin mevcut değerlerinin yanı sıra , alacakları ve varsa zararları bulunur. Bilançolarda aktifler iki ana kalemden oluşur: Dönen Varlıklar ve Duran Varlıklar.

Alameti farika
İmal edilen mallar için saptanan işaret, yapımcıların ya da satıcıların mallarını başka mallardan ve rakip firmalardan ayırmak için kullandıkları marka. Sanayide, küçük sanatlarda, tarımda imal olunan veya ticarette satışa çıkartılan her nevi mala, diğerlerinden ayırabilmek için bu mal ve ambalajı üzerine konan, mal üzerine konmadığı takdirde ambalajlarına yazılan ve bu amaca elverişli bulunan işarettir. Bir işaretin marka olabilmesi için üç unsur taşıması gerekir: (1) İzerine konulduğu eşyanın sanayide, küçük sanatlarda, tarımda imal edilmesi, hazırlanması, üretilmesi ya da ticari eşya olarak satışa çıkarılması, (2) O güne kadar tescilli bulunan markalardan ayırıcı bir nitelikte bulunması, (3) Satışa çıkartılan eşyanın ya da eşya ambalajının üzerine konabilmesi.

Alenileşmiş eser
Hak sahibinin rızasiyle umuma arzedilen eser

Alivre
Sonradan teslim edilmek kaydıyla yapılan satış. Mahsul henüz tarladayken ve yetiştiği zaman teslim edilmek üzere önceden pay verilerek yapılan satış. Mukaveleye göre satıcının, satılan bir malı belli bir vade içinde teslim etmeyi yüklenmesidir.

Alonj (alonge)
Çek ve senetlerin arka yüzünde, işlem yapmak için yer kalmaması halinde, işlem yapmak veya cirolamak amacıyla eklenen kağıt parçasıdır.

Altın Ankesi (gold encaisse)
amacıyla, Merkez Bankalarının kasalarında bulundurdukları altın stoğuna verilen addır.

Altın Standartı
Ulusal para biriminin satınalma gücünün belirli sabit miktar bir altın cinsindinden tanımlandığı para sistemidir.1821'de İngiltere'de başlayan uygulama 1850'lerde Fransa ve ABD, 1870'lerde de Almanya, İtalya ve Belçika'da uygulanmaya başladı. 19. yüzyılın sonlarında da diğer ülkelerde yaygınlaştı. 1. Dünya Savaşı yıllarında da uygulama sona erdi. Altın Standartı uygulamasında; ödemeler dengesi açık veren ülkelerde fiyatların düşmek yerine artırdığı, yabancı sermayenin spekülatif rol oynadığı gerekçeleriyle eleştiriliyordu.

Altyapı
ülkedeki kamu yararına kullanılan ulaştırma, enerji, iletişim gibi sermaye varlıkların tümüdür.

Amortisman Karşılıkları
Sermaye mallarının zaman içinde aşınma, eskime, yıkıma uğrama gibi nedenlerle elden çıkmasına karşılık olarak ayrılan paydır.

Anti-Damping Vergisi
Dış ticarette bazı ülkelerin ihraç ürünlerinde damping yaparak haksız rekabeti engellemek, ithalatçı ülkenin yerli ürün fiyat dengesini korumak amacıyla uygulanan gümrük vergisi türüdür.

Antrepo
Gümrük Vergisi uygulanacak malların vergi işlemleri sürecinde korunduğu gümrük deposudur.

Aracı Kurum
Hisse senedi ticaretinde yatırımcı ile piyasa (karşı taraf) arasında aracılık işlemleri ve yatırımcıyı bilgilendirme fonksiyonlarını yapan kuruluştur. İşlem başına komisyon alırlar. Halka arz konsorsiyumlarında yer alabilirler ve yeni hisse senetlerinin ihraçlarında aracılık görevi de görürler.

Ambargo
Ekonomik müeyyide; yaptırım; bir yasanın ya da antlaşmanın bozulması üzerine verilen cezalar; ticareti kısıtlama ya da yasaklama. Bir devletin limanlarında ya da karasularında bulunan gemilere bu sulardan çıkmamaları ya da belirli bir yükü taşımamaları emrinin verilmesidir. Sivil ve uluslararası olmak üzere iki türlü uygulanır. Sivil ambargo, bir devletin kendi gemilerini yabancı yağmasından korumak ya da malların belli bir ülkeye ulaşmasını engellemek amacıyla kendi limanlarında alıkoymasıdır. Uluslararası ambargo ise yabancı devlet gemilerinin ve mallarının alıkonulmasıdır.

Amortisman
Bir şirketteki makina, tesis, tesisat gibi taşınır ve tanışmaz malların değerinde bellirli bir zaman sonra meydana gelecek değişime (düşüş) amortisman denir. Şirketler amortismanı ürünlerinin maliyetlerinin üzerine ekleyerek ya da ilgili yılın giderleri arasına koyarak realize eder.

Amortisman Karşılıkları (capital consumption allowances)
Malların zaman içinde aşınma, eskime, yıpranma gibi nedenlerle elden çıkmasına karşılık olarak ayırılan paylardır.

Analiz Raporu
Tahlili gerektiren, özellikle gıda ve kimyasal maddelerde gerekli olabilmektedir. Genelde üniversitelerin ilgili bölümlerince hazırlanmaktadır.

Ankes (encaisse)
Taahhütleri yerine getirmek amacıyla, her an hazır bulundurulması gereken nakit paradır. Ayrıca emisyon yapmaya yetkili bankaların çıkardıkları banknotlara karşılık kasalarında hazır bulundurdukları gümüş ve altın paraların toplamını ifade eder.

Aracı Kurum
Sermaye piyasası araçlarını kendi ya da müşterileri adına alım satım işlemini yapan kurumdur.

Arbitraj
Döviz piyasasındaki ya da ülkeler arasındaki faiz oranlarındaki farktan yararlanmak üzere fonların kısa vadeli ve hızlı hareketlerini ifade eden bir terimdir. Örneğin New York’ta 1 Euro 1.50 Dolar’dan işlem görürken, Londra’da 1 Euro 1.75 Dolar’dan görüyorsa, arbitraj getirisi sağlamak isteyen kurumlar New York’ta dolar karşılığında Euro satın alır ve bu Euroları Londra’da satarlar Değişik piyasalarda oluşan fiyat farklılıklarından yararlanmak sebebiyle yapılan hisse senedi, değerli maden ve evrak işleri de arbitraj kapsamına girer.

Ar-Ge Harcaması
Araştırma-Geliştirme harcamalarıdır. Araştırma; belirli bir ticari amaca ulaşmak, kârı ve etkinliği artırma faailyetidir. Geliştirme; var olan kaynakları daha yetkin konuma getirmektir.

Atık (Waste)
Atık, çıktıların bir parçası haline gelmeyen girdilerdir. İlk maddedeki buharlaşma, çekme vb. nedenlerle oluşan veya kalıntı biçiminde oluşan üretim kayıpları örnek gösterilebilir.

Asli iktisap
Eser sahibi veya mirasçıları kendilerine kanunen tanınan mali hakları süre, yer ve muhteva itibariyle mahdut veya gayrimahdut, karşılıklı veya karşılıksız olarak başkalarına devredebilmesi.

Atıl Kapasite
Bir üretim yerinde kullanılmayan kapasitedir.

Atıl Para
Para piyasasının dışına çıkarak kullaınlmayan paradır.

Avrupa Günü
AB ülkelerinde her yıl 9 Mayıs'ta kutlanır. Avrupa Birliği düşüncesi ilk kez 9 Mayıs 1950 günü Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman'ın basına okuduğu bildiride somut olarak yer aldı. Schuman bildirgede, 3. Dünya Savaşı tehlikesine karşı Fransa, Almanya ve diğer Avrupa ülkeleri, "bir Avrupa federasyonunun ilk somut temeli olarak" kömür ve çelik üretimlerini birleştirmeye çağrılıyordu. O dönemde tüm askeri gücün temelini oluşturan kömür ve çelik endüstrisinin yönetimiyle görevli bir uluslar üstü Avrupa Kurumu yaratılmasını önerdi. 1985'te yapılan AB liderleri, Milano Doruğu'nda, 9 Mayıs'ın "Avrupa Günü" olarak kutlanması kararlaştırıldı. Avrupa Günü kutlamalarında üye ülkelerdeki ulusal, bölgesel ve yerel makamlar ile siyasi parti, üniversite, okul ve dernekler AB sembollerini kullanarak etkinlikler düzenliyor. Avrupa Marşı (Beethoven'in Dokuzuncu Senfonisi'nin "Neşeye Övgü" bölümüne prelüd) söyleyerek başlatılan etkinlikler genellikle şenlik havasında geçmektedir.

ATR Dolaşım Belgeleri
Avrupa Topluluğu ülkelerine yapılan ihracatta düzenlenen belgelerdir. İhracatçı ülkenin gümrük idaresi tarafından düzenlenmektedir ve ithalatçıya gümrük indiriminden yararlanma hakkını vermektedir.A.TR Dolaşım Belgesi, Türkiye'den Topluluğa veya Topluluktan Türkiye'ye doğrudan nakledilen eşya için düzenlenir. Bu belgeler ihracatçının bağlı bulunduğu Ticaret Odası tarafından tasdik edilmektedir.

Avi
Bankada hesabı bulunanlara hesaplarından yapılan her türlü ödeme ile hesaplarına yatırılan paralar için bankalarca kendilerine gönderilen ödeme alma bildirgesi

Avrupa Bilgi Merkezleri (ABM) Projesi
Küçük ve Orta Boy İşletmelerin (KOBİ) Ortak Pazar'a adaptasyonunu hızlandırmak için Avrupa Komisyonu, XXIII. Genel Müdürlüğü'nün 1987 yılında başlattığı bir enformasyon ağı projesidir. Projenin amacı Avrupa Komisyonu ile KOBİ'leri yakınlaştırmaktır. Bu amaca ulaşmak için; AB'nin çalışmalan sonucu ortaya çıkan Avrupa ölçeğindeki bilginin KOBİ'lere ulaştırılması, KOBİ'lere yönelik politikalarını oluşturması için Avrupa Komisyonu'nun ihtiyaç duyduğu bilgilerin toplanması hedeflenmektedir.

Ayı Piyasası (bear market)
Gelecek hakkında karamsarlığın ve fiyatlarda düşme olacağı beklentisinin hâkim olduğu piyasalardır. Bu beklentinin hakim olduğu piyasalarda, yatırımcılar, ileride daha düşükten alınabileceğini düşünerek satım yaparlar.

Azalan marjinal fayda
Arka arkaya tüketilmeye devam edilen bir malın belirli bir noktadan sonra onu tüketen kişiye gittikçe azalan miktarlarda fayda sağlayacağına ilişkin teori. Çok susamış birinin bir bardak suya ödemeye razı olduğu fiyatın, ikinci üçüncü bardaklarda azalması gibi

Azgelişmişlik kuramı
Yabancı sermaye, kâr transferi ve dış ticaret yoluyla ekonomik değerleri, yoksul ülkelerden zengin ülkelere doğru akıtacağı için kalkınma sağlanamaz" savını öne süren kuram.

DPT 2011 ® Her Hakkı Saklıdır.
dpt@dpt.com.tr