Teorik olarak tüm finansman biçimleri Yatırımın Teşvik Belgesi ile birlikte kullanılabilir. (Fakat seçilen finansman yöntemine göre Yatırım Teşvik Belgesi üzerinde değişiklik gereği ortaya çıkabileceği unutulmamalıdır.) Finansal kiralama, satıcı kredisi, nakit kredi, vadeli akreditif gibi finansman biçimlerinin yatırım teşvik belgesinde kayıtlı hak ve yükümlülükleri nasıl etkileyeceği her yönüyle kıyaslanmalıdır.

Finansal kiralama işlemlerinin teşvik tedbirlerini nasıl etkilediğini kıyasladığımızda finansal kiralama işleminin değil finansal kiralama şirketinin teşvik edildiğini görüyoruz. Yatırım Teşvik Belgesi sahibi kuruluşların yeterince tercih etmemesi nedeniyle, finansal kiralama yaygın bir finansman aracı olamamıştır.

Yatırım İndirimi Yönünden

Vadeli akreditif, satıcı kredisi, finansman kuruluşlarından nakit kredi kullanımı hallerinde, gerçekleşen veya gerçekleşecek Yatırım harcamaları için yıllık kurum kazancından indirim şeklinde faydalandırılmaktadır.

Finansal kiralama ile temin edilen makineler, yatırımcı firmanın aktifinde olmadığı için yatırım indiriminden faydalanamaz. Bu durum finansal kiralamanın bir dezavantajı olarak ortaya çıkmaktadır.

Makine ve Ekipmanların İthalatı sırasında, Gümrük Muafiyeti, Fon Muafiyeti Yönünden

Vadeli akreditif, satıcı kredisi, finansman kuruluşlarından nakit kredi kullanımı halinde tesisi meydana getiren ithal makine ve ekipmanların gümrük vergi resim ve harçları ile fon için muafiyet tanınmaktadır.

Finansal kiralama halinde gümrük vergisi ve fon muafiyetinden finansal kiralama şirketi faydalanmaktadır. Finansal kiralama şirketince de ödenmediğinden makinenin maliyetine herhangi bir gümrük vergisi veya ödenen fon nedeniyle finansman maliyeti eklenmeyeceğinden yatırımcı lehine veya aleyhine bir durum ortaya çıkmamaktadır.

KDV Uygulamaları açısından:

Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yapılan makine ve teçhizat ithalatlarında Katma Değer Vergileri istisna edilmektedir. Dolayısıyla Finansal Kiralama Şirketleri KDV den istisna olarak ithalatlarını gerçekleştirmektedirler. Buna karşılık yatırımcı firmaya düzenlenen kira faturalarında ise yasanın öngördüğü ve genelde % 1 olan KDV' yi tahsil etmek durumundadırlar.

Gider Kaydetme yönünden;

Yatırımcı, Vadeli akreditif, satıcı kredisi, finansman kuruluşlarından nakit kredi kullanımı ile ithal ettiği makine için yıl sonunda yasal amortisman oranlarını gider kaydedebilmektedir. Finansal kiralama konusu makine ise yatırımcı firma aktifinde olmadığı için amortisman düşememektedir. Aynı olay yeniden değerleme için de geçerlidir.

Yatırım indiriminin tümü ve amortismanın önemli kısmı makinenin alındığı yıl uygulanabilir, hatta mevzuatta yapılan değişiklik ile yatırım harcaması yapılmadan dahi yatırım indirimi uygulanmasına imkan tanınmıştır. Gerçekleşen yatırım harcamaları için yatırım indirimi hakkının enflasyon karşısında erimemesi için yeniden değerlenmesine olanak tanınmıştır.

Ayrıca yatırım indirimi, amortisman, yeniden değerleme vb. yapılırken bunun bedelinin ne kadarının ödendiği önemli değildir. Bedeli ödenmese dahi tümü üzerinden bu haklar kullanılabilmektedir. Oysa finansal kiralama giderleri için makinenin tüm bedelini değil sadece yatırımcıya o yıl içinde kesilen fatura tutarları gider yazılabilmektedir. Bütün bunlar dikkate alındığında finansal kiralama işleminin aslında pek teşvik edilmediği ve tercih edilebilmesi için yeni düzenlemelere ihtiyaç olduğu ortaya çıkmaktadır.

Selami Elial - Ocak 2004